Kimyasal olarak amfetamin ile yakın ilişkisi bulunan metamfetamin, Merkezi Sinir Sistemi üzerine güçlü uyarıcı etkisi olan, yüksek seviyede bağımlılık yapan sentetik bir maddedir. Halk arasında met, kristal, ateş, buz gibi isimler ile tanınan bu madde ağız, burun veya damar yolu ile vücuda alınabilmektedir.
Dünyada kötüye kullanımı her geçen gün artan metamfetamin, büyük bir halk sağlığı sorunudur. Ulusal Uyuşturucu Kullanımı ve Sağlık Araştırması (NSDUH) verilerine göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1,6 milyondan fazla bireyin metamfetamin kullandığı bildirilmektedir. Türkiye’de, bu maddenin kullanım oranlarına ilişkin net bir veri bulunmamasına karşın yapılan bazı araştırmalar son yıllarda kötüye kullanımının artığını göstermektedir.
Metamfetaminin küçük dozlarda kullanımı dahi kokain veya amfetamin gibi uyuşturucu maddeler kadar güçlü etkilere sahiptir. Metamfetaminin kısa süreli kullanımı bireylerde uyanıklık, fiziksel aktivitede artış, iştahta azalma, hızlı ve derin nefes alma, hızlı ve düzensiz kalp atımı, kan basıncında ve vücut ısısında artışa neden olmaktadır. Uzun süreli kullanımı ise bağımlılık, aşırı kilo kaybı, ciddi diş problemleri, kaşıntıya bağlı yaralar, endişe, beyin yapısı ve işlevlerinde değişme, hafıza ve uyku problemleri, artan şiddet eğilimi, paranoya ve halüsinasyonlar gibi etkiler yaratmaktadır. Ayrıca bu maddeyi damar yolu ile alan bireylerde kan ve vücut sıvıları ile bulaşan HIV, hepatit B ve C gibi bulaşıcı hastalıklara yakalanma riski de artmaktadır.
Metamfetaminin uzun dönem kullanımında beyin hücreleri uyarı sayısını düzenlemek için maddenin bağlandığı reseptör sayısını azaltmaktadır. Bu durum bireyin madde kullanımında duyduğu hazzı aynı seviyede tutabilmesi için her seferinde daha yüksek dozda kullanmasına ve zamanla madde bağımlılığı gelişmesine neden olmaktadır. Bireyin maddeye ulaşamadığı durumlarda ise depresyon, sinirlilik, yorgunluk, iştah artışı, anksiyete, saldırganlık ve metamfetamin için yoğun istek gibi semptomlar ortaya çıkar. Yoksunluk döneminde görülen bu semptomlar intihar düşüncelerine de neden olabilmektedir.
Sonuç olarak dünyada ve ülkemizde kötüye kullanımı artan metamfetaminin yüksek düzeyde bağımlılık yapıcı olduğu, kısa ve uzun vadede pek çok zararlı etkisi olduğu bilinmektedir. Bu maddenin kötüye kullanımı ile mücadelede başta aileler olmak üzere tüm topluma önemli sorumluluklar düşmektedir. Unutulmamalıdır ki en iyi tedavi her zaman korunmadır.
Öğr. Gör. Dr. Sevgi DENİZ DOĞAN
Bağımlılıkla Mücadele Koordinatörlüğü
Danışma Kurulu Üyesi
Kaynaklar
- Biçer, R., & Kültegin, Ö. (2019). Metamfetamin Bağımlısı Bir Olgunun Yedam Modeli İle Tedavisi ve Takibi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(Özel Sayı 1), 63-65.
- Evren, C., & Bozkurt M. (2018). Metamfetamin Güncellemesi: Son Zamanlarda Karşılaştığımız Eski Bir Problem. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 31, 1-1
- Karakukcu, C., Ciraci, M. Z., Kocer, D., Zararsiz, G. E., Reyhancan, M., & Altintop, I. (2018). Regional drug abuse prevalence depending on laboratory based urine illicit drug screening results/Laboratuvar verilerine dayali idrarda yasa disi madde analiz sonuclarina gore bolgesel madde kullanim yayginliginin belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 19(2), 169-177.
- National Institute on Drug Abuse. (2019). Methamphetamine research report. Erişim:https://nida.nih.gov/download/37620/methamphetamine-research-report.pdf?v=59d70e192be11090787a4dab7e8cd390Erişim Tarihi: 26.05.2022
- National Institute on Drug Abuse. Methamphetamine drug facts. Erişim:https://nida.nih.gov/publications/drugfacts/methamphetamineErişim Tarihi: 25.05.2022
- National Survey on Drug Use and Health. (2017). Methamphetamine. Erişim:https://nsduhweb.rti.org/respweb/homepage.cfmErişim Tarihi: 25.05.2022
- Sezer S. Methamfetamin ve etkileri. YADEM. Erişim:https://www.yedam.org.tr/tehlikeli-kristal-metamfetamin-ve-etkileri Erişim Tarihi: 25.05.2022